Οικία Ζορμπά

Οικία Ζορμπά

Φωτογραφία Banner Αξιοθεάτων

Η οικία Ζορμπά είναι παλαιά αστική οικία του 19ου αιώνα και το μοναδικό αρχοντικό «ηπειρωτικής» αρχιτεκτονικής που έχει διασωθεί στην πόλη της Άρτας. Βρίσκεται κοντά στο εκθεσιακό κέντρο του Δήμου, Βορειοδυτικά του Κάστρου. Το όνομά της δηλώνει το όνομα του παλαιού ιδιοκτήτη της και ως προς την αρχιτεκτονική, ακολουθεί την τυπική διάταξη της αστικής οικίας της Άρτας.
Η οικία Ζορμπά κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1964 και στη δεκαετία του 1980 στέγασε για λίγα χρόνια τα γραφεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Ανακαινίστηκε ύστερα από μια σειρά εργασιών στις οποίες προέβη η Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας, στο πλαίσιο του έργου ανάδειξης του μνημείου. Τη δαπάνη του έργου ανέλαβε ο Δήμος Αρταίων, με πρωτοβουλία του δημάρχου κ. Χρήστου Τσιρογιάννη.
Το 2017 η οικία στέγασε φωτογραφική έκθεση με θέμα τις παλαιές κατοικίες της Άρτας που έχουν πλέον κατεδαφιστεί. Διασώζονται μονάχα σε φωτογραφικές αποτυπώσεις των αρχαιολόγων που υπηρέτησαν κατά καιρούς στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, όπως οι Π. Βοκοτόπουλος, Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Δ. Κωνστάντιος, Ε. Χαλκιά, Β. Παπαδοπούλου.
Η οικία Ζορμπά αποτελεί μοναδικό μάρτυρα του αστικού χαρακτήρα της Άρτας κατά την προβιομηχανική περίοδο που εκφράστηκε μέσα από τα «ηπειρώτικα» αρχοντικά. Πολλά τέτοια σπίτια κοσμούσαν την πόλη τα οποία θυσιάστηκαν στο βωμό της ανοικοδόμησης τη δεκαετία του 1960 και ως και το 2000, όπως συνέβη σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Οι γνώσεις για τη δομή τους προέρχονται από τις παλιές φωτογραφίες, αλλά κυρίως από τη λεπτομερή καταγραφή και μελέτη του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Ορλάνδου, που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 20ου αιώνα, όταν ακόμη διατηρούνταν αρκετά από αυτά, όπως η οικία Θάνου και η οικία Ματσούκα. Η οικία Ζορμπά είναι το μόνο δείγμα που επιβεβαιώνει τις παλαιές μελέτες και τις φωτογραφίες.
Ο αρχιτεκτονικός τύπος της οικίας Ζορμπά , τον οποίο ακολουθούσαν και τα μη διασωθέντα αρχοντικά της πόλης, αποτελείται από το κατώγι (ισόγειο), το ανώγι (όροφο) και την ην αυλή (οβορός) ως αναπόσπαστο στοιχείο του. Το ισόγειο έχει λίθινη τοιχοδομή από μικρούς κανονικούς λίθους και χρησιμοποιούταν ως αποθήκη. Οι αποθηκευτικοί χώροι με τα μικρά σιδηρόφρακτα παράθυρα, οργώνονται δεξιά και αριστερά ενός πλακόστρωτου διαδρόμου (στενό) που οδηγούσε έξω στην ιδιαίτερα φροντισμένη αυλή. Απαραίτητα στοιχεία της αυλής ήταν το πηγάδι και η αλτάνα, ένας εξώστης με καλλωπιστικά φυτά. Ο όροφος, κατασκευασμένος από ξύλινο σκελετό και ξυλοπήχεις επιχρισμένους με κονίαμα (μπαγδατί), αποτελούσε τον χώρο κατοικίας της οικογένειας. Τα δωμάτια (οντάδες) πλούσια διακοσμημένα, με πολλά παράθυρα, διατάσσονται γύρω από στεγασμένο χώρο, ανοιχτό προς την αυλή (κρεββάτα) και είχαν καθορισμένη χρήση. Εκείνα που ήταν προς την αυλή λειτουργούσαν ως χώροι φιλοξενίας, στο βάθος ήταν οι χώροι του ύπνου για την οικογένεια, ενώ υπήρχε ένα καθιστικό και το «χειμωνιάτικο» με το τζάκι για τους χειμερινούς μήνες. Η άνοδος στον όροφο γινόταν από λίθινη αντιθετική κλίμακα (σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχε μόνο ένα σκέλος).

Το 2019 η οικία Ζορμπά παραχωρήθηκε στον φωτογραφικό σύλλογο, Fotoart με την απόφαση 37/22-10-2019 του ΚΑΣ, ύστερα από εισήγηση της κ. Βαρβάρας Παπαδοπούλου, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας. Έτσι, η παλαιά οικία μπήκε πάλι λειτουργικά στον οικοδομικό ιστό της πόλης και κατέστη πόλος έλξης καλλιτεχνικών δράσεων.

Πολυμέσα

Χάρτης

Περιήγηση στον Χάρτη
Click to listen highlighted text!