Ροδαυγή

Ο οικισμός της Ροδαυγής απλώνεται στις κατάφυτες, ανατολικές πλαγιές του Ξηροβουνίου, 24 χιλιόμετρα, βόρεια της Άρτας. Έχει υψόμετρο 703μ. (πλατεία) και πανοραμική θέα προς τη λίμνη του Πουρναρίου και τους ορεινούς όγκους των ανατολικών Τζουμέρκων, των Αγράφων και των Ακαρνανικών όρεων. Έχει γύρω στους 250 μόνιμους κατοίκους, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι κάτοικοι των οικισμών Σουμεσίου, Περδικαρίου και Άμμου. Η ίδρυση του σημερινού οικισμού πρέπει να έγινε στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αν τη συσχετίσουμε με την ανέγερση της κεντρικής εκκλησίας της αγίας Παρασκευής που χρονολογείται το 1804. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τον κοντινό, παλαιό οικισμό, αφού χάθηκε σε ισχυρές κατολισθήσεις. Ο κατεστραμμένος οικισμός αναφέρεται ως Αγία Παρασκευή, Χάβος και Κακολάγκαδο. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Παρασκευή υπέδειξε με την μεταφορά της εικόνας της τη θέση που έπρεπε να οικοδομήσουν την εκκλησία της, γύρω από την οποία οργανώνεται το νέο χωριό. Το όνομα «Ροδαυγή» το έλαβε το 1962 λόγω της θέση του, καθώς βρίσκεται μπροστά στον ανατολικό ορίζοντα και βάφεται με το ρόδινο χρώμα της αυγής.
Η Ροδαυγή είναι κεφαλοχώρι της Άρτας που σήμερα αριθμεί, γύρω στους 250 μόνιμους κατοίκους. Παλαιότερα ο πληθυσμός του έφθανε τα 900 άτομα και λειτουργούσαν τέσσερα (4) δημοτικά σχολεία με πάνω από 180 μαθητές. Από το 1969 ως το 1994 λειτούργησε τριτάξιο Γυμνάσιο και το 1970 ιδρύθηκε Οικοκυρική Σχολή που ήταν ενεργή για μια, περίπου δεκαετία. Σήμερα λειτουργεί ένα νηπιαγωγείο και ένα μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο με παιδιά και από τα γειτονικά χωριά.
Οι κάτοικοι ασχολούνται, κυρίως με αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες και δεντροκαλλιέργιες. Βασικά δέντρα που καλλιεργούνται είναι η μηλιά, η καστανιά και η ζαμπέλα απ’ όπου παράγεται το ονομαστό, παραδοσιακό «τσίπουρο της Ροδαυγής».
Η περιοχή της Ροδαυγής έχει πλούσια χλωρίδα εξαιτίας των πολλών πηγών της. Ευδοκιμούν σπάνια ενδημικά φυτά, όπως ο κρόκος, οι άγριες ορχιδέες, τα μανιτάρια, καθώς και αρωματικά όπως το θρούμπι, η ρίγανη, το τσάι, το φασκόμηλο κ.α.
Το εξαιρετικό κλίμα της Ροδαυγής θεωρείται υπεύθυνο για την μακροζωία των κατοίκων οι οποίοι διατηρούν στενούς τους οικογενειακούς δεσμούς τους και τηρούν τα παραδοσιακά έθιμα των πανηγυριών.

Λίγα λόγια για την ιστορία της περιοχής: Η ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων ήταν, κατά την αρχαιότητα, τόπος κατοικίας των Αθαμάνων, λαού σκληροτράχηλου και μαχητικού. Από τους κατοίκους ονομαζόταν η περιοχή, Αθαμανία και τα όρη, Αθαμανικά και γειτνίαζε με τους Αμβρακιώτες, τους Κασωπαίους, τους Τυμφαίους, τους Θεσσαλούς και τους Δόλοπες. Σε εκείνη την εποχή ξεκινάει και η ιστορία της Ροδαυγής που σχετίζεται με τον αρχαίο οικισμό «Αθήναιον», τοπωνύμιο που επιβιώνει σε επωνυμία ταβέρνας στο σημερινό χωριό. Το Αθήναιον πήρε το όνομά του από ομώνυμο φρούριο, μέρος του αμυντικού συστήματος της πόλης, όπου τελούνταν και η γιορτή «Αθήναια».
Κοντά στο αρχαίο Αθήναιον εντοπίζεται η «Νισίστα». Το τοπωνύμιο συνδέει τον οικισμό με τις επιδρομές και την κυριαρχία των Σερβο-Σλάβων. Έχει θεωρηθεί ότι το τοπωνύμιο σχετίζεται με τη λέξη «Νησί», άποψη για την οποία δε συνηγορεί ούτε η θέση, ούτε η σλαβική κατάληξη -ίστα. Ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος, ο Βυζαντινός αναφέρει για τη Νισίστα ότι στην εποχή του (β΄μισό 19ου αιώνα) κατοικούταν από 130 οικογένειες οι οποίες προσεύχονται στις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου, και σε πολλά άλλα παρεκκλήσια.
Τόσο το αρχαίο Αθήναιον, όσο και η μεσαιωνική Νισίστα έχουν άμεση σχέση με την Ροδαυγή, εφόσον οι ιστορίες τους συγχέονται. Εξάλλου, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις αρχαίας κατοίκησης στη γύρω περιοχή που συνίστανται σε διάσπαρτα αποτμήματα κεραμιδιών και λίγα άβαφα όστρακα εντοπισμένα, κυρίως στον κοντινό συνοικισμό της Λάψαινας. Έχει υποστηριχθεί ότι κάτω από τον παλαιό οικισμό, Χάβο, σώζονται αρχαία τείχη με πελώριους λίθους, αλλά αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, η Ροδαυγή ήταν κεφαλοχώρι και διοικούταν από τον Μουχτάρης και δύο Αγάδες. Το χωριό δεν απελευθερώθηκε το 1881 μαζί με την Άρτα. Ο Άραχθος ποταμός στάθηκε το φυσικό σύνορο μεταξύ των ελεύθερων περιοχών και εκείνων που συνέχιζαν να βρίσκονται κάτω από την τουρκική κυριαρχία. Έτσι, η Ροδαυγή έπρεπε να περιμένει άλλα 30, περίπου χρόνια για να απελευθερωθεί μαζί με τα Γιάννενα, το 1913. Στο διάστημα αυτό, πολλοί Ροδαυγιώτες που δεν ανέχονταν την τουρκική καταπίεση έφευγαν από το χωριό και εγκαθίσταντο στο «Ελληνικό», δηλ. στην απέναντι πλευρά του ποταμού. Εκεί δημιούργησαν την Πέρα Νησίστα, ή Νησίστα Παλιάς Ελλάδας, σύμφωνα με τον μεσαιωνικό οικισμό της περιοχής τους. Σήμερα το χωρίο αυτό είναι το Κεντρικό.
Τα πολλά τοπωνύμια που σχετίζονται με την Ροδαυγή δημιουργούν ένα πέπλο μύθου, δοξασιών και μυστηρίου γύρω από το χωριό. Τέτοια είναι ο «Χάβος με τα Βαενάκια και το Κακολάγκαδο» που αναφέρονται στον θαμμένο οικισμό . Τα «Δυο Παιδάκια» που μαρμάρωσαν στη μέση της πλαγιάς του βουνού. Το «νερό της Συκιάς» κάτω από τη Μπιστούρα. Το «Ντερβένι», όπου γινόταν ο αγιασμός τα Φώτα. Η πιο δημοφιλής, όμως λαϊκή παράδοση είναι αυτή που εξιστορεί τα γεγονότα της ίδρυσης της εκκλησίας που έγινε με την καθοδήγηση της αγίας Παρασκευής.
Κάθε χρόνο διοργανώνονται εκδηλώσεις από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ροδαυγής (Η Αγία Παρασκευή) σε συνεργασία με την Κοινότητα, τον Σύλλογο Γυναικών και τους Φίλους του Άμμου. Τέτοιες εκδηλώσεις είναι η “Γιορτή Κάστανου και Τσίπουρου” που γίνεται την δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου και το “Ροδοφέγγαρο” που γίνεται το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου (μία εκδήλωση κάθε μέρα).
Αργά το απόγευμα της 27ης Ιουλίου και την Κυριακή του Πάσχα μετά τον εσπερινό της Αγάπης στην πλατεία της Ροδαυγής, πραγματοποιείται το παραδοσιακό δρώμενο “Καγκελάρι”. Ένας κυκλικός χορός που τραγουδιέται από τους χορευτές και έχει τις ρίζες του στην εποχή της Τουρκοκρατίας.

Click to listen highlighted text!